ارقام تجاری انگور در ایران

در این نوشتار سعی شده است ارقام تجاری انگور در ایران معرفی شود. مدت زمان مطالعه این نوشتار 3 دقیقه است.

مقدمه

معرفی ارقام تجاری انگور در ایران کمک می کند که شناخت بهتری نسبت به محصولات و فرآورده های آنها از جمله کشمش و یا مصرف تازه خوری داشته باشیم. انگورهای تجاری در ایران شامل بی دانه سفید، بی دانه قرمز، صاحبی، فخری، پیکامی (پیکانی)، ریش بابا قرمز، عسکری، شاهانی سیاه، یاقوتی، حسینی، لعل بی دانه قرمز، قزل اوزوم، رشه و شاهرودی می شود. در ادامه هر یک از این ارقام تجاری انگور معرفی شده است.

انگور بی دانه سفید

بر اساس مدارک موجود منشا انگور بی دانه سفید یا سلطانی را ایران و به واسطه اسم شهر سلطانیه در استان زنجان ذکر شده است. گرچه در کل سایر کشورهای آسیای صغیر نیز به عنوان خواستگاه این رقم فرض شده است. این رقم در کشورهای آمریکا، استرالیا، ترکیه، یونان و در ضمن در کشور ایران نسبت به دیگر ارقام از سطح زیر کشت بیشتری برخوردار است. به طور کلی می توان گفت که نصف بیشتر کشمش دنیا، از این انگور تهیه می شود و به نام کشمش سلطانی معروف است. این رقم در کشورهای دیگر به نام هاییی نظیر سلطانا (Soltanina)، و کلون دیگر آن به نام تامسون سیدلس (Thompson seedless) معروف است. تا امروز کلون های متعددی از این رقم با صفات مطلوب شناسایی و ثبت شده اند. در ایران به این انگور، انگور کشمشی هم گفته می شود اما مطالعات نشان داده که در چند مورد انگور کشمشی پروفیل ژنتیکی متفاوتی از بی دانه سفید داشته است.

انگور بی دانه قرمز

انگور بی دانه قرمز یا کشمشی قرمز،  یکی دیگر از ارقام تجاری انگور است که کلونی رنگی از انگوری بی دانه سفید است (گرچه این احتمال نیز وجود دارد که بی دانه سفید کلونی از بی دانه قرمز باشد). این انگور دارای بوته های نیمه عمود و قدر رشد شاخه ای متوسط است.

انگور صاحبی

یکی از بهترین ارقام تجاری انگور در ایران، انگور صاحبی به عنوان تازه خوری است. این انگور در اغلب استان های انگورخیز کشور وجود دارد. رنگ رویی برگ جوان به رنگ زرد با لکه های برنزه است اما برگ های بالغ فاند کرک و دارای پنج لوپ می باشد. حبه ها در این  انگور درشت و به رنگ قرمز، شکل بیضی، با پوست ضخیم و گوشت میوه سفت و حاوی دانه های درشت هستند. میوه در این رقم دیررس است و به صورت تازه خوری، تهیه شیره و به عنوان مصرف زمستانه به صورت آونگ مورد استفاده قرار می گیرد.

انگور فخری

انگور فخری دیگر انگور تجاری ایران است. این رقم که به اسم دیزماری نیز خوانده می شود، بیشتر در استان های آذربایجان غربی و شرقی و به ویژه در مراغه پرورش داده می شود. در سایر مناطق کشور انگورهایی با نام فخری یا فرخی وجود دارند که تفاوت یا تشابه ژنتیکی و ظاهری آنها با این رقم مطالعه نشده است.

حبه در این رقم به شکل بیضی کشیده، اندازه متوسط تا بزرگ به رنگ سبز مایل به زرد که در آخر فصل اندکی رنگ قرمز می گیرد، با پوست نازک، قمست گوشت حبه بی رنگ، فاقد مزه خاص بوده و در کل میوه این رقم زودرس است.

انگور پیکامی (پیکانی)

یکی دیگر از ارقام تجاری انگور، انگور پیکامی است که در منطقه کاشمر کشت می شود. این رقم انگوری پر رشد است که خوشه هایی به طول میانگین 12 سانتی متر و وزن 250 الی 300 گرم در بندهای 3 و 4 شاخه های یکساله تولید می کند و بنابراین به هرس کوتاه نیاز دارد. این انگور بی دانه در زمان رسیدن در منطقه کاشمر (اواسط شهریورماه) تا 20 درصد بریکس دارد و بیش ترین مصرف آن در تهیه کشمش سبز قلمی است. اگرچه به صورت تازه خوری نیز طرفدارانی دارد. این رقم به واسطه پوست نازک به حمل و نقل حساس و عمر انباری و نگهداری پایینی دارد. مطالعات تشابه بین رقم انگور عسکری و پیکامی را نشان داده است.

انگور ریش بابا قرمز

این رقم یکی از ارقام تجاری انگور مهم مورد کشت در ایران است که در چند استان کشور این نام به ارقام دیگری نیز داده شده است. حبه در این انگور به شکل بیضی کشیده، اندازه متوسط به رنگ قرمز با پوست ضخیم، قسمت گوشت حبه بی رنگ، فاقد مزه خاص و دیررس است. میوه این رقم به صورت تازه خوری، تهیه شیره و برای نگهداری زمستانه در سردخانه بسیار مناسب است.

انگور تحت نام ریش بابا سفید نیز در اغلب مناطق ایران وجود دارد که از لحاظ ویژگی های زیادی با ریش بابا قرمز تفاوت دارد و احتمال کلونی بودن آن منتفی است. این انگور در بعضی از منابع فارسی به عنوان سینونیم انگور پیکامی معرفی شده است. گرچه تشابه آن با انگور مهره استان فارس زیاد است و ظاهرا با انگور رقم ریش بابا موجود در استان فارس تفاوت اساسی دارد.

انگور عسکری

یکی از مهم ترین ارقام انگور بی دانه در ایران است. حبه های انگور عسکری به دلیل پوست نازک و گوشت نرم به حمل و نقل حساس هستند و در صورت بارندگی اواخر رشد، ترک خوردگی در پوست آنها ایجاد می شود. محصول این رقم به عنوان تازه خوری، تهیه شیره و کشمش مورد مصرف قرار می گیرد. در ایران انگور عسکری قرمز و سیاه و چندین عسکری دیگر با شکل حبه متفاوت نیز وجود دارد که بر اساس مطالعات انجام گرفته بر اساس نشانگر ریزماهواره تعداد زیادی از آنها تشابه ژنتیکی کاملی دارند گرچه عسکری سیاه شیراز در گروه عسکری ها قرار نگرفته است.

انگور شاهانی

در منطقه قزوین دو نوع شاهانی با شکل حبه متفاوت وجود دارد. شاهانی پیکامی با شکل حبه های کشیده و شاهانی با شکل حبه گرد. رنگ حبه ها ارغوانی تیره و پوست ضخیم دارند. حبه ها حاوی گوشت نیمه سفت و دانه دار هستند. میوه این رقم تقریبا زودرس بوده و برای تازه خوری و تهیه مویز مورد استفاده قرار می گیرد.

انگور یاقوتی

انگور یاقوتی از ارقام بکربار کاذب به شمار می رود و زودرس ترین انگور ایران است. این انگور به صورت تازه خوری مصرف می شود. این انگور در سیستان و بلوچستان به اسم انگور روچه شناخته می شود. در ایران ارقام انگور با نام یاقوتی با رنگ میوه سفید و سیاه نیز وجود دارد. ارقام یاقوتی مرکز (حبه قرمز)، یاقوتی سیاه شیراز، یاقوتی سفید زابل، یاقوتی قزوین (حبه قرمز) و یاقوتی قرمز دارای پروفیل ژنتیکی یکسانی هستند.

انگور حسینی

انگور رقم حسینی با نام های گلین بارماغی و یا خاتون بارماغی نیز معروف است. از لحاظ اسمی گلین بارماغی بایستی همان انگشت عروس باشد گرچه هنوز این تشابه اسمی ثابت نشده است. این رقم بیشتر در آذربایجان و به طور پراکنده در نقاط دیگر کشورمان پرورش داده می شود. انگور حسینی از ارقام دیررس به شمار می آید. در بعضی مناطق انگور حسینی قرمز نیز گزارش شده است.

انگور لعل بی دانه قرمز

این رقم یکی از انگورهای پربار است. این انگور عمدتاً به عنوان تازه خوری مصرف می شود و بیشترین میزان سطح کشت آن در آذربایجان است. ارقام انگور با اسامی لعل بی دانه سفید و لعل بی دانه سیاه در کلکسیون انگور ایستگاه کهریز ارومیه وجود دارند که بر اساس مطالعات انجام گرفته با یکدیگر متفاوت هستند.

انگور قزل اوزوم

این رقم بیشتر در آذربایجان غربی پرورش داده می شود. تراکم حبه در خوشه ها متوسط و حبه ها به شکل گرد یا بیضی، درشت، با پوست قرمز و ضخیم دانه دار است. میون این رقم دیررس و به صورت تازه خوری مصرف می شود و بسیار مناسب نگهداری در سردخانه می باشد.

انگور رشه

یکی از مهم ترین ارقام انگور دیم کشور است که در سطح وسیعی به ویژه در استان های کردستان، جنوب استان آذربایجان غربی و کرمانشاه کشت می شود و با شرایط اقلیمی غرب و شمال غرب کشور کاملاً سازگار است و عملکرد قابل توجهی دارد. اندازه خوشه بزرگ، تراکم حبه ها متوسط، حبه ها بزرگ و با پوست نسبتاً ضخیم است. میانگین وزن حبه 3 گرم، شکل حبه تخم مرغی، پوست حبه به رنگ سیاه تیره، قسمت گوشتی میوه کم رنگ، مواد جامد محلول میوه بین 20-17 درصد متغیر است.

این رقم تقریبا دیررس است. انگور خوشناو یکی از کلون های پربار این رقم است که علاوه بر تفاوت در تعدادی از صفات مورفولوژیکی دارای گوشت میوه رنگی است.

انگور شاهرودی

یکی از مهم ترین ارقام تازه خوری ایران است که بیشترین حجم انگوری نگهداری شده در سردخانه را به ویژه در شهرستان شاهرود به خود اختصاص می دهد. از لحاظ ژنتیکی این رقم تشابه زیادی با رقم بی دانه سفید دارد. حبه بهش لک بیضی، اندازه متوسط به رنگ سبز مایل به زرد و با زمینه قرمز با پوست ضخیم، قسمت گوشت حبه بی رنگ، فاقد مزه خاص و میوه ها دیررس هستند.

جمع بندی

مهمترین ارقام تجاری انگور در ایران شامل بی دانه سفید، بی دانه قرمز، صاحبی، فخری، پیکامی (پیکانی)، ریش بابا قرمز، عسکری، شاهانی سیاه، یاقوتی، حسینی، لعل بی دانه قرمز، قزل اوزوم، رشه و شاهرودی در این مقاله به صورت مختصر معرفی شدند. به فروش به عنوان بستری برای خرید و فروش کشمش و فرآورده های انگور، سعی دارد که به روزترین اطلاعات را در این زمینه در اختیار مشتریان عزیز قرار دهد.